માઁ….મને સાંભરે..

દોડતા દોડતા પડી જવાય,
હિચકે હિચકતા દડી જવાય,
રડતા રડતાં માઁના ખોળામાં સુઈ જવાય..માઁ મને સાંભરે

સંતાકુકડી સવાર સાંજ રમતા,
દોડા દોડી માની આસ પાસ કરતા,
તું ખિજાતી-મારવા દોડી મનાવતી..માઁ મને સાંભરે

નવા નવા કપડ પે’રાવતી,
નિશાળે મુકી જતી..શિખામણ આપતી.
સાંજના સમયે લેશન કરાવતી…માઁ મને સાંભરે

યાદ આવે માના મીઠા બોલ,
કરતો રોજ ફરિયાદ તને,
તોય તું તો મીઠી ઢેલ..યાદ આવે માના મીઠા બોલ

સાગર જેઓ ખોળો જેનો,
માખણ જેવી કુણી મા,
કોયલ થઈ એ ટહુંકી ઉઠે .યાદ આવે માના મીઠા બોલ

કોઈ કરે ફરિયાદ મારી,
ના સાંભળે એના બોલ,
ભેટી પડી એ વહાલ કરે…યાદ આવે માના મીઠા બોલ..

હૈયું એનું હળવું ફુલ,
મનનો માળો સુંદર સુંદર,
મંદીરમાં તું એક જ દેવી..યાદ આવે માના મીઠા બોલ

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
યાદ કરૂ, થોડું રડવું આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
મનભરી થોડું થોડું હસાવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
મોઈ-દાડ્ડીયા આજ યાદ આવે!

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
મહેંકતી મારી વાડી યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
વરસાદની વાછટ યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
રીસાઈને છુપાતા યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
પથારી ભીંજાતી યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
મા જાગતી રાત યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
દાદીમાની વાર્તા યાદ આવે.

મને મારૂં બચપણ યાદ આવે,
ભુલાયેલું બચપણ યાદ આવે.

મા…મા… દિવાળી આવી,
નવા નવા કપલા સીવલાવજે..ઓ..મા…દિવાળી આવી..

માલે ખાવા છે ઘાલી ને ઘુઘલા…ઓ..મા…દિવાળી આવી..

માલે દોરવી સે ગમટી રંગોળી. ઓ..મા…દિવાળી આવી

કોદીયામાં તેલ પુરી કલવા છે દિવા..ઓ..મા…દિવાળી આવી

ફટાકલા લાવજે..ફૂલજલી લાવજે..ઓ..મા…દિવાળી આવી..

ગલમ ગલમ ગોટા ખાવા સે મારે..ઓ..મા…દિવાળી આવી

કપાલે કંકુનો ચાંદલો કરજે તું…ઓ..મા…દિવાળી આવી..

વેલો ઉઠી..પેલા પગે લાગીશ તને..ઓ..મા…દિવાળી આવી..

બાળની મસ્તી મને ગમે છે,
નિર્દોષ એની ગમત મને ગમેછે..બાળની મસ્તી…

લડે-ઝગડે ફરી ભેગા મળે,
દાવપેચ વગરની વાત મને ગમે છે..બાળની મસ્તી…

હસીને હસાવે,રડી મા ને રડાવે,
બાળનો નિખાલસ ચહેરો મને ગમે છે..બાળની મસ્તી…

મા ની ગોદમા ખેલતુ સુંદર બાળ,
આવું રમણિય દ્રશ્ય મને ગમે છે…બાળની મસ્તી…

પા પા પગલું ભરી રમતુ બાળ,
પડીને ઊભુ થતું બાળ મને ગમેછે..બાળની મસ્તી…

કાલા ઘેલા બોલ બોલતું સતત,
મા ને સમજાવતુ બાળ મને ગમે છે..બાળની મસ્તી…

બાળ સાથે બાળક બની રમવુ ગમે,
ખુદ હારીને ખુશ થાવુ મને ગમે છે..બાળની મસ્તી…

બની પતંગ ઉડુ આકાશમા,
મા, મારો દોર જાલ તુ.

વાદળ સાથે વાતો કરુ,
દૂર દૂર આકાશમા નિહાળ તુ.

રંગ બેરંગી ઉડતા પંતગો,
સાથ વાતો કરતા જો તુ.

દિવસભર ઉડુ આભમા,
સાંજ પડે, ધીરે ધીરે ઉતાર તુ.

વૃક્ષ ઝુકી ઝુકી વંદન કરતાં નિહાળું,
પવન લહેરાય છે બાગમાં.

ફૂલો મહેંકતા અભિવાદન કરે,
રંગ-બેરંગી પતંગા શોભે બાગમાં.

કોયલ ટહુક, ટહુક કરતી સાંભળું,
નાચે મોર કળાકરી ખુશ બાગમાં.

ઝાકળ-બિંદુ ચમકી રહ્યુ પાનપર,
પક્ષીગણ ગીત ગાતા બાગમાં.

નિર્મળ ઝરણ વહેતું ધીરે ધીરે,
બાળ છબછબીયા કરતાં બાગમાં,

સુરજ નીચે નમી કરે ડોકિયું,
મને મળી ગયું બાળપણ બાગમાં.

મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.
મોજાની મસ્તી માણવી છે મારે,
કિનારે બેસી રેતમાં ઘર બનાવું છે મારે..મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

પાણીમાં છબ છબીયા કરવા છે મારે,
લહેરાતા પવનમાં કાઈટ ઉડાવી છે મારે..મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

ચી,ચી કરતાં સિગુલને ખવડાવવું છે મારે,
છીપલા વીણી વીણી ઘર લાવવા છે મારે…મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

ફેલકનની લાંબી ચાચો નિહાળવી છે મારે,
રંગ-બેરંગી ફીશને પકડવી છે મારે…મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

છીપલાઓ જાત જાતના ભેગાં કરવા છે મારે,
બૉટમાં બેસીને હલેસા મારવા છે મારે…મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

દિવસ આખો રહીને પિકનિક માણવી છે મારે,
સાંજે કિનારે બેસી સૂર્યને ડુબતો જોવો છે મારે,મા મને સાગર કિનારે લઈ જા.

શાંતીનો સંદેશ દેતા,
મા…મને સફેદ રૂ..જેવા,
કબુતરા બહું ગમે..

એ પણ કરે બાળમસ્તી,
રમું હું સાથ, સાથ,
કરૂ છું હુંય બાળમસ્તી..

ચાચ રૂપાળી, આંખ ચમકતી,
મા..એના પગલા રૂપાળા,
પાંખ ફેલાવે લાગે સુંવાળા.

સૌને ગમતા..સખીઓ સાથે ..
ઘુ..ઘુ..કરતાં ,
ગેલ કરતા, મજા માણતાં..

મા, મને આંગણે,
કબુતર…ચણતાં..
બહું ગમે..

શું દઈ શકું મા તને?
અખુટ ભંડાર ભ્રરેલા જેના,
પ્રભુ પણ આવે પાસ જેની,
ઘુંટણ નમી કરે પ્રાર્થના જેની.

આવી વિશ્વજનની મા!
શું દઈ શકું મા તને?

જેની ગોદમાં રમતા લાગે,
સકળ સુષ્ટીનો પ્રેમ સમાયો ત્યાં,
સુરક્ષિત સદા તારા સહવાસમાં,
દેતી રહી અવિરત પ્રેમધારા.

આવી દયાની દેવી મા..
શું દઈ શકું મા તને?

કોઈ ઉપકાર કે ઋણ,
ના કોઈ અપેક્ષા કદી,
સદા આશિષ દેતી રહે,
મમતાના સાગર સમી.

દેવીઓને પણ દેવી એવી મા,
શું દઈ શકું મા તને?

પપ્પા આવે, લાવે રમવા રમકડા,
મમ્મી મને બહુ મીઠી લાગતી..મને તો ઘરમા સૌ ગમે

દાદાની લાકડીનો ઘોડો કરુ,
દોડુ ચારે કોર,
દાદી મારે બહુ ભલી છે,
વારતા કહે છે રોજ..મને તો ઘરમા સૌ ગમે

કાકા મારા મને રોજ રમાડે,
કાકી મારી મને રોજ સજાવે..મને તો ઘરમા સૌ ગમે

ભાઈ મારો મને રોજ લાડ લડાવે,
આગળ દોડી રમત રમાડે,
બેની મારી એક ઢીગલી આપે,
ઢીગલી મારો એને આપુ..મને તો ઘરમા સૌ ગમે.

બિચારો થાક્યો પાક્યો ભો..ભો કરે,
કોણ સાંભળે?
સવાર સાંજ એ વૈતર્યુ કર્યા કરે,
કોણ સાંભળે?
“આ-ભાર” ઊચકી, ઊચકી થાકે,
કોણ સાંભળે?
“આ-ભાર” નીચે ખાસો દબાયો,
કોણ સાંભળે?
આ-ભાર ઉચકી ઘરડો થયો,
કોણ સાંભળે?

પીઠ પર પડ્યા છે ચાઠા,
કોણ સાંભળે?

પગ લથડ્યા, ચક્કર આવ્યા.
કોણ સાંભળે?

ભો-પર પડ્યો..પ્રાણ છૂટ્યા,
કોણ સાંભળે?

“આ-ભાર”, “આ-ભાર” કહેતા દબાયો!
કોણ સાંભળે?

દટાઈ મર્યો ભાઈ…”આ-ભાર” નીચે…
કોણ સાંભળે?

(બસ ” આભાર “કહ્યુ એટલે આ ત્રણ અક્ષ્રરમાં વ્યક્તિ એ કરેલા કામની કદર પુરી થાય…”આભાર” કહી એ વ્યક્તિને આ માનવ સમાજ ધણીવાર બસ ભુલીજ જાય છે..ઘણી વ્યક્તિ જીવનનો ભોગ આપી કુટુંબ, સમાજ, દેશ માટે કાર્ય કરે છે…ત્યારે માત્ર..”આ-ભાર’ પુરતો છે ખરો?..કુભાર કોણ ?ને ગધેડો કોણ ? એ આપ વાંચક નક્કી કરો…)
-વિશ્વદીપ બારડ

વિશ્વ મારું છે, માનવી સૌ મારા છે,
દેશ-દેશના સૌ ભાઇ-ભાડું મારા છે.

એક સાથ રહી શાંતીથી રહીશું,
ભાત,ભાતના ચહેરા સૌ મારા છે.

સૂર્ય ડુબતા, અંધારા આવ્યા કરે,
આશાના કિરણો સૌ અમારા છે.

અમારું નાનું એક સ્વર્ગ બને અહીં,
ઉત્સાહ ને ઉમંગ અમારા છે.

સકળ બ્રહ્માંડમાં પૃથ્વી એક માતા,
શાંતીને વરનારા સૌ અમારા છે.

મારો ઉછેર મારા દાદીમાના લાડકોડમાં થયો છે. બેબી ફૂડ અને ડાઈપરથી માંડી પાપા પગલી..અને સ્કુલના પહેલા ધોરણ સુધીની જવાબદારી દાદીમાએ ઉપાડેલી. મારી મમ્મી અને ડેડી બન્ને જોબ કરે, સવારે છ વાગે નીકળી સાંજે વાગે આવે. કોઈ વાર ટ્રાફીકમાં જામ થઈ જાય તો સાંજે સાત વાગે પણ આવે, દાદીમા મારી સંભાળ સાથે બધા માટે રસોઈ પણ કરી રાખે,ઘરની સફાઈ પણ તેજ કરે. હું કદી બેબી-સીટીંગમાં ગયો નથી.
દાદીમાનો હું એટલો હેવાયો હતો કે રાત્રે એ સુંવાડે તો જ મને ઉંઘ આવે! કડકડતી ઠંડી, અને સ્નો પડતો હોય પણ હું જીદ કરું એટલે બિચારા દાદીમા જાડું જેકેટ પહેરાવી મને ફ્ર્ન્ટ-યાર્ડમાં લઈ જાય મને સ્નો-મેન બનાવવામાં હેલ્પ કરે!’બેટા, મને હવે ઠંડી લાગે છે,ચાલને ઘરમં હું તને લૉલીપપ આપીશ” એ લાલચે મને ઘરમાં લાવતાં ..યાદ છે…હું એમના રૂમમાંજ સુતો…નાની, નાની વાર્તા કહી મને સુંવડાવતાં, માથે વ્હાલભર્યો હાથ અને ગાલે ચુંબન!

દાદીમા અહીંના અમેરીકન સિટિઝન હતા,મારી સાથે ઘણીવાર ભાગ્યું-ટુટ્યું ઈગ્લીશ પણ બોલતાં,”નૉટી બૉય”.. મને યાદ છે કે એમને સોસીયલ-સિક્યોરીટીમાંથી છસ્સો ડૉલર આવતાં તે પણ ડેડ લઈ લેતાં..માત્ર ત્રીસ ડૉલર મહિને રોકડા દાદીમાને આપતાં એમાંથી મને ઘણીવાર કેન્ડી, આઈસ્ક્રીમ અને રમકડા અપાવતાં અને મંદીરે જતાં ત્યારે અગિયાર ડોલર આરતીમાં મૂકતાં. દાદીમા બહુંજ આનંદી સ્વભાવના હતાં..મેં ભાગ્યેજ એમને અપસેટ થતાં જોયા છે! મારી ૧૫ વર્ષની ઉંમરે હશે ,દાદીમાને સ્ટ્રોક આવ્યો,એક બાજુંનું અંગ નકામું થઈ ગયું, “એની સારવાર કોણ કરે! હવે શું કરીશું,જોબ કરતાં કરતાં એમની સારવાર કેમ કરી શકાય?” આ દરેક પ્રશ્નો મમ્મી-ડેડીને મુંઝવવા લાગ્યાં,અમેરિકન સરકાર અપંગ થયેલા ઘરડાને રાખવા એક નર્સ આપેછે અથવા ચારસો ડોલર મહિને કેર(સંભાળ) કરવાં આપે એ માહિતી મળતા, મમ્મી -ડેડી ખુશ થયા, હાશ! આપણી મુંઝવણ મટી..”આપણે પેલા ચંપામાસી છે ને એમને બાની કેર કરવા રાખી લઈ એ અને મહિને ૨૫૦ ડોલર આપીશું તો ચાલશે..બાકીના..ભવિષ્યમાં બાને કંઈ થાય તે સમયે કામ આવે!” દાદીમાની તબિયત બગડતી ગઈ..ધીરે ધીરે એમની યાદ શક્તિ પણ જતી રહી. ઘણીવાર મને પૂછે? ભાઈ તારું નામ શું?મમ્મી-ડેડીની ચિંતા વધી ગઈ.”હવે તો એમને નર્સિંગ-હોમમાં જ મૂકવા પડશે! બા ને બાથરૂમનું પણ ભાન નથી રહેતું, કશું યાદ નથી રહેતું, આપણે તો મુશ્કેલીનો પાર નહીં? આવી ઉપાધી કરતાં નર્સિંગ-હોમમાં સારા! ત્યાં ચોવીસ કલાક નર્સ હોય અને સરકાર એમનો પુરેપુરો ખર્ચ પણ આપે છે, આપણે કશી ચિંતા નહી કરવાની!” મમ્મી-ડેડીએ દાદીમાને નર્સિંગ-હોમમાં મૂકી દીધા!

હું અવાર-નવાર દાદીમાને મળવા જતો, એમની પાસે બેસતો.મને ઓળખી નહોતા શકતાં પણ વારં વારે હસતાં..ખુશ મિજાજમાં રહેતાં..”મને કદી પણ હવે ઓળખી નહી શકે?” હું કહેતો “દાદીમાં હું મનીષ છું, મને ઓળખ્યો?” એ માત્ર હસતાં..મમ્મી-ડેડીતો મહિનામાં એકાદ વખત મુલાકાત લેતાં..યાદ છે, એ સાંજે દાદીમાને મળી એમના રૂમમાંથી બહાર નીકળતો હતો..”મનીષ-બેટા, આવજે.” “દાદીમા! કહી પાછો ફર્યો, શું દાદીમાની યાદદાસ્ત પાછી આવી? મારા કાન સુધી આવેલા દાદીમાના શબ્દો..”મનીષ-બેટા, આવજે.” મને સાંભળવા મળ્યાં.શું કોઈ ચમત્કાર થયો? મારા પ્રત્યેનો એમનો નિષ્કામ પ્રેમ?.. એતો ફરી પાછા ઘસઘસાટ સુઈ ગયા…હું ઘેર પાછો ફયો..એજ રાત્રે ૧૧ વાગે નર્સિંગ-હોમમાંથી ફોન આવ્યો..”Your mother is no more”(તમારા માતૃશ્રીનું દેહાંત થયું).. આજ પણ મારા હ્રદયમાં એ છેલ્લા વ્હાલભર્યા દાદીમાના શબ્દો..”મનીષ-બેટા, આવજે.” ગુંજ્યા કરે છે..ચમત્કારી વાતો સાંભળી છે ..યાદદાસ્ત ગુમાવી બેઠેલા દાદીમા..છેલ્લી ઘડીએ મારું નામ કેમ યાદ આવી ગયું હશે! Is it miracle? (શું એ ચમત્કાર હશે?)

રજા પડી, મજા પડી,
આજ મારી સ્કુલમાં રજા પડી.

મામા ઘેર જઈશું, મજા કરીશું,
દાદીમા સાથે લાડ લડીશું.

જ્હુ માં જઈશું, હાથીભાઈ જોઈશું,
વાંદરાની ગમ્મત,વાઘને જોઈશું.

દરિયા કિનારે છીપલા વીણીશું,
રેતીમાં રમી, કુબા બનાવીશું.

રોજ રોજ અમે મજા માણીશું,
મીઠી મારી મા સાથે મજા માણીશું.

નથી નાથ માની, કહેશો ના અનાથ અમને.
એજ રખેવાળ ,એજ નાથ છે અમારો..
રોજ રોજ માનવ બની આવે સહારે,
દુઃખ-દર્દ દૂર કરી, સુખથી સુવાડે.
મા-બાપ ના યાદ આવે..
એવું સુંદર શમણું આપે.
રમવા બાગ આપે,
જમવા મીઠા-મિસ્ટાન આપે.
કોઈ છે નહી અમારું..!
રખે એવું કદી કહેશો નહીં..
જગત સર્જન-હારને લાગશે ખોટું!!
એજ પિતા, એજ માતા…
એજ સાચો પાલનહાર અમારો…

ઢીંગલી-ઢીગલાના છે લગન,
સૌ આજ છે આનંદમાં મગન.

ઢીંગલાનું નામ પાડ્યું પવન,
ઢીંગલીનું નામ રુડું કિરણ.

ઢીંગલો લાગે રુપાળો રાજા,
ઢીંગલી લાગે રુપની રાણી.

બેઉં ફેરા ફરી બન્યા વરવહું,
સુખ જીવે આ યુગલ આજ.

કીડીબાઇ, કીડીબાઇ, ક્યાં ચાલ્યાં?
કણ, કણની અમો શોધમાં ચાલ્યાં.

કણ કણ લઇને શું કરશો?
એનું અમો દરણું દળીશું,
સાથ મળી અમો સૌ ખાઇશું..

કહેશો કીડીબાઇ. દરમાં કોણ કોણ?
સંપી સૌ સો સો રહેતી કીડી,
એમાં મોટી એક મોટી રાણી,
સૌ કોઇ સાંભળે એની વાણી,
એ હુકમ કરે.. તો દોડા દોડી,
સૌ સૈનિક બની રક્ષા કરતાં,
આ અમારી નાની વારતા..

અમે બાળનાના,
ફૂલ-પાનથી પણ નાના!
સ્વિકારજો શુભેચ્છા અમારી.

ના કોઇ યુધ્ધ, ના કોઇ તુફાન,
શાંતી રહે જગમાં..ના રહે કોઇ હિંસા,
જગતમા વિહારિયે વિના કોઇ ચિંતા!

અમો તો બાળનાના!
ઉડવું છે ઉંડા આકાશમાં,
જવું છે દુર દુર આકાશ ગંગામાં,
ગ્રહો સાથે દોસ્તી કરી,
રચવું એક એનોખું બ્રહ્માંડ અમારે!
બસ સૌ શાતીથી સાથે રહીએ!
રચવી છે અનોખી દુનિયા અમારે!

ચકો ચકી ચણવા આવે,
કાગડો, કો..કો…કરતો આવે,
મોર મજાનો હસતો આવે.
આવું મારું આંગણ..

સૂરજ મારે આંગણ જાગે,
ફૂલ બેરંગી રોજ ઊગે,
પતંગીયાતો અહી-તહી ભાગે,
આવું મારું આંગણ..

કોયલ મજાના ગીતો ગાય,
દાદી મારી રોજ હરખાય,
મમ્મી મારી ખુશ દેખાય,
આવું મારું આંગણ..